موارد تخلفاتی در سامانه معاملات برخط
طبق اعلام مدیریت نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار، در راستای توسعه اقدامات نظارتی در شرکت‌های کارگزاری، موارد تخلفاتی به شرح زیر ابلاغ شده‌است. لازم‌است مشتریان گرامی به این موارد توجه کافی داشته باشند و بر رعایت آن اهتمام ورزند. انجام این تخلفات ابتدا به صورت تذکر شفاهی یا کتبی به اطلاع مشتری می‌رسد در صورت تکرار و تشخیص نهادهای نظارتی منجر به ایجاد محدودیت دسترسی در سامانه برخط خواهد شد.
1. پرکردن حجم مبنا
در این مورد مشتری اقدام به انجام معامله با هدف پر کردن حجم مبنا می‌نماید.
- مصداق این نخلف زمانی‌است تمام موارد زیر برقرار باشد:
- الف) حجم مبنای نماد معاملاتی 1 نباشد.
- ب) نماد معاملاتی در طول ساعت معاملات با صف خرید یا صف فروش همراه باشد.
- ج) حجم معاملات نماد تا قبل از 15 دقیقه پایانی بازار کمتر از 50% حجم مبنا باشد.
- د) حجم خرید (فروش) مشتری در قیمت حداکثر (حداقل) آستانه مجاز در 15 دقیقه پایانی بازار بیشتر از 50% و کمتر از 150% حجم مبنا باشد.
- ه) حجم معاملات نماد در پایان ساعت معاملات حداکثر برابر 200% حجم مبنا باشد.
2. حذف یا ویرایش سفارشات با حجم بالا یا مدت‌دار در پیش‌گشایش
در این مورد مشتری اقدام به حذف یا ویرایش سفارشات با حجم بالا و یا سفارش مدت (معتبر تا لغو یا معتبر تا تاریخ) خود، پیش از شروع معاملات و در زمان پیش گشایش می‌نماید. حذف یا ویرایش سفارشات با حجم بالا می‌تواند منجر به تغییر لحظه‌ای قیمت گشایش گردد. این اقدام ممکن است توسط ناظر بازار، مصداق دستکاری در قیمت تلقی شده و تخلف محسوب شود. همچنین ایجاد و حذف مکرر سفارش * ایجاد سفارش با هدف سنگین تر کردن صف‌های خرید یا فروش و حذف آن در نزدیکی زمان اجرا به ویژه در دقایق پایانی ساعت معاملات نیز موجب ظن دستکاری در قیمت می‌باشد.
3. سفارشات نامتعارف
در این مورد مشتری اقدام به پوشاندن مظنه‌های بازار از طریق ثبت سفارشات نامتعارف می‌نماید. سفارشات ثبت شده با حجم کم و تعداد زیاد، مصداق سفارشات نامتعارف در سامانه معاملات است. حسب تشخیص ناظر بازار ممکن است سفارشات مشتری به عنوان سفارش نامتعارف در نظر گرفته شده و مورد تذکر قرار بگیرد. شرایط زیر مصداق سفارشات نامتعارف است
- الف) مشتری بیش از 3 سفارش ثبت شده یا ویرایش شده در سمت خرید یا فروش داشته باشد.
- ب) اختلاف قیمت بین سفارشات حداکثر 10 ریال باشد.
- ج) حداقل 3 مظنه برتر نماد، مربوط به سفارشات مشتری باشد. * هرکدام از حالت‌های زیر می‌تواند سفارش نامتعارف با حجم کم در نظر گرفته شود: 1. سفارشات با حجم یکسان در مظنه‌ها: یعنی حداقل 3 سفارش با حجم یکسان و اختلاف قیمت 10 ریال یا کمتر
- 2. سفارشات دارای الگوی حجمی: به طور مثال سفارشاتی با حجم‌های 111، 1111، 11111، 123، 321، 1234، 4321، 123456، 54324، 222، 2222، 333، 3333، 444، 4444، 555، 5555، 666، 6666، 777، 7777، 888، 8888، 999، 9999 یا سفارشاتی با حجم‌هایی مانند 10، 20، 30، 40، 50، 60، 70، 80، 90، 100، 200، 300، 400، 500، 600، 700، 800، 900 که ممکن است دارای مفهوم خاصی باشند.
- 3. همچنین ممکن است سفارشات مشتری دارای حجم یکسان یا الگوی حجمی مشخصی نباشد اما شرایط بندهای الف و ب را داشته و توسط ناظر بازار نامتعارف تشخیص داده شود.
4. انجام معاملات همراه با شوک قیمتی (معاملات به صورت رنج)
رنج به معنی ورود سفارش خرید یا فروش در قیمت‌هایی بالاتر یا پایین تر از مظنه‌های جاری بازار است. رنج مثبت زمانی که سفارش با قیمتی بالاتر از مظنه‌های فروش وارد سامانه شود و رنج منفی به سفارشی اطلاق می‌شودکه به قیمتی پایین تر از مظنه‌های خرید ثبت گردد. امکان ارسال سفارش با نوسان قیمتی بیش از 3% از قیمت آخرین معامله به طور خودکار در سامانه برخط وجود ندارد اما مواردی که منجر به تخلف می‌شود به شرح زیر می‌باشد:
- الف) قیمت سفارش خرید وارد شده، بیشتر از قیمت معامله شده همان سفارش باشد. (قیمت سفارش فروش وارد شده کمتر از قیمت معامله شده همان سفارش باشد.)
- ب) با توجه به اینکه در سفارشات رنج، معامله به قیمت‌های مختلف مطنه‌های موجود انجام می‌شود، بیشترین قیمت معامله شده تقسیم بر کمترین قیمت معامله شده منهای 1 بیشتر از 2% باشد.
*در صورتی که مشتری فعالیت معاملاتی در سمت مقابل نیز داشته باشد (سفارش فروش پس از رنج مثبت یا سفارش خرید پس از رنج منفی) اقدام نظارتی تشدید خواهد شد.
